TYPY OSOBISTYCH OSŁON BALISTYCZNYCh
Pierwszy artykuł pragniemy poświęcić absolutnym podstawom- a więc typom osobistych osłon balistycznych. Jest to wiedza o tyle istotna, że dotyczy wyposażenia od którego skutecznego działania zależy życie i zdrowie użytkownika. Dzięki tej wiedzy będziecie mogli zdecydować jakiego typu osłony potrzebujecie oraz jaka najlepiej sprawdzi się w danej sytuacji.
Najprostszy podział osłon balistycznych to ze względu na ich konstrukcję osłony miękkie, twarde oraz hybrydy powstałe z połączenia tych dwóch systemów.
MIĘKKIE OSŁONY BALISTYCZNE
Wykonywane są zazwyczaj z włókien para-aramidowych (np. Kevlar, Twaron) lub UHMWPE czyli polietylenem o wysokiej masie cząsteczkowej (np. Dyema, Spectra). Istota ich działania polega na absorpcji energii poprzez duże ugięcie elastycznego i odpornego na rozrywanie materiału, który dzięki temu nie musi być ciężki.
Osłony balistyczne miękkie należy stosować tam, gdzie korzyści wynikające z komfortu noszenia przewyższają te uzyskiwane z wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że osłony tego typu stosuje się wyłącznie do ochrony przed pociskami o małej prędkości oraz energii (amunicja pistoletowa), ponieważ pociski o większej energii nawet w przypadku ich zatrzymania spowodują bardzo poważne obrażenia wewnętrzne.
Dodatkowymi atutami miękkich osłon balistycznych są ich duża powierzchnia, elastyczność, lekkość oraz często odporność na dodatkowe narażenia takie jak cięcie i pchnięcie nożem lub szpikulcem. Należy przy tym pamiętać, że osłony tego typu nie lubią wilgoci a w szczególności ludzkiego potu a co za tym idzie opakowane są w szczelne (nieoddychające) pokrowce co znacznie zmniejsza komfort użytkownika.
Osłony miękkie z uwagi na konieczność zastosowania dużej ilości kosztownych materiałów są stosunkowo drogie.
Ich właściwości z czasem ulegają pogorszeniu i zazwyczaj po 5-7latach nie stanowią już dostatecznej ochrony.
TWARDE OSŁONY BALISTYCZNE
Zbudowane są z materiałów zdolnych do absorpcji dużej energii przy niewielkim ugięciu.
Wyróżniamy wśród nich osłony jednorodne wykonane ze sprasowanego UHMWPE i para-aramidu lub stali o wysokiej twardości oraz kompozytowe, które w swojej konstrukcji zawierają też elementy ceramiczne.
Osłony jednorodne twarde wykonane z UHMWPE i para-aramidu pozwalają na znaczny skok w odporności osłony w stosunku do balistyki miękkiej, jednak posiadają też znaczne ograniczenia- bardzo źle sprawują się w konfrontacji z szybkimi pociskami. Pociski kalibru .223 5,56 5,45 wykazują znaczną skuteczność przy ich pokonywaniu.
Znacznie lepiej zatrzymują one miękkie i powolne pociski kalibru .308 czy 7,62×39 które dysponują dużą energią ze względu na masę. Nie mają one oczywiście szans w starciu z amunicją przeciwpancerną z twardym ostrym rdzeniem.
Do zalet należy niewątpliwie bardzo niska waga przy czym należy pamiętać, że dobra balistyka tego typu musi być droga ze względu na dużą ilość użytego materiału wysokiej jakości- w przeciwnym wypadku istnieje możliwość odniesienia poważnych i śmiertelnych obrażeń ze względu na tzw. backface deformation (BFD), któremu poświęcimy oddzielny artykuł, gdyż jest jednym z trzech najważniejszych mechanizmów powstawania urazów w wyniku uderzenia pocisku w osłonę balistyczną.
Należy też pamiętać, że choć posiadają one możliwość zatrzymania wielu pocisków to w obszarze uderzenia materiał został już osłabiony i niekoniecznie musi zatrzymać kolejny pocisk lub właściwie zaabsorbować energię. Typowe backface deformation w tej klasie to około 40mm dla kalibru .308 Mniejsze ugięcie wykazują osłony para-aramidowe a większe z UHMWPE.
Osłony jednorodne twarde wykonane ze stali są jednym z najstarszych typów osłon stosowanych przeciwko broni miotającej. Stal odpowiedniej jakości (najlepiej dedykowana stal pancerna) charakteryzuje się doskonałymi właściwościami absorbowania energii a dzięki wysokiej sztywności również rozkładania energii uderzenia na całą powierzchnię płyty balistycznej.
Do wad stali możemy oczywiście zaliczyć brak odporności na amunicję przeciwpancerną z twardym rdzeniem oraz jej masę. Należy jednak pamiętać, że przy zastosowaniu odpowiedniej jakości stali masa płyty balistycznej wyposażonej w skuteczny system zatrzymywania odłamków wynosi 2700-3300g w zależności od stopnia odporności i kształtu.
Wzmiankowany system przeciwodłamkowy musi być nieodłącznym elementem stalowej osłony balistycznej, ponieważ zabezpiecza on użytkownika przed odłamkami pocisków, które rozbijają się na płycie. Systemu takiego nie za się zastąpić przyklejonymi na stal gumami, opaskami z taśmy klejącej, kieszeniami i podobnymi wynalazkami.
Osłony balistyczne wykonane w technologii stalowej są przyjazne cenowo oraz charakteryzują się najdłuższym czasem przydatności do użycia. Dobrze zabezpieczone i przechowywane są w zasadzie wieczne.
Posiadają najmniejszy backface deformation ze wszystkich konstrukcji wynoszący kilka-kilkanaście milimetrów przy energii uderzenia na poziomie 4000-4500J a więc bardzo wysokiej i właściwej kalibrom .308 .30-06 czy 7,62x54r.
Wykazują najwyższą ze wszystkich typów zdolność do skutecznego zatrzymywania dużej ilości trafień w tym występujących bardzo blisko siebie.
TWARDE KOMPOZYTOWE (CERAMICZNE) OSŁONY BALISTYCZNE
Ta grupa osłon balistycznych zapewnia najwyższy stopień ochrony oraz cechuje się najwyższym stopniem komplikacji konstrukcji. W dużym uproszczeniu płyta balistyczna składa się w tym przypadku z przedniej bardzo twardej i kruchej warstwy ceramicznej- mającej za zadanie rozbić pocisk (również przeciwpancerny) oraz rozłożyć energię jego uderzenia na dużej powierzchni…. oraz z tylnej warstwy absorbującej energię uderzenia i zapobiegającej nadmiernemu ugięciu.
W przypadku ceramiki głównymi materiałami są tlenek glinu Al2O3, węglik krzemu SiC oraz węglik boru B4C. Materiałem absorbującymi są wymienione już wcześniej włókna para-aramidowe oraz UHMWPE.
Z uwagi na zastosowanie ceramiki płyty tego typu, choć często sprzedawane przez wielu producentów jako „multihit” i tak samo certyfikowane powinny być przez użytkownika uznawane bardziej jako sposób na zatrzymanie jednego, bardzo groźnego pocisku przeciwpancernego (na przykład 7,62x54r B-32M) i ewentualnie szansa na zatrzymanie kolejnych, które nie trafią w obszar pękniętej ceramiki.
Należy pamiętać, że ceramika certyfikowana według normy NIJ w klasie IV posiada odporność na właściwie niewystępujący w Europie i pochodzący z okresu II WŚ pocisk .30-06 M2 AP, który jest znacznie słabszy od używanego tu 7,62x54r B-32M.
Za równie ważne, co nie dopuszczenie do przebicia płyty, powinno się w tym wypadku uznawać również minimalne backface deformation nieprzekraczające 20mm (niektóre normy dopuszczają 44mm).
Masa samodzielnych płyt ceramicznych rośnie wraz ze stopniem ich odporności i należy przyjąć, że zawiera się w przedziale 2.500-3300g.
Cena uzależniona jest od jakości i typu zastosowanych materiałów- płyty wykonane z SiC są przy tym samym stopniu odporności około 15% lżejsze od tych wykonanych z Al2O3 i pięciokrotnie droższe natomiast płyty wykonane z B4C są lżejsze o około 20% oraz siedmiokrotnie droższe- dedykowane głównie użytkownikom instytucjonalnym.
Okres przydatności do użycia określa się głównie na 5-7lat.
HYBRYDOWE OSOBISTE OSŁONY BALISTYCZNE
Osłona tego typu zwana też za granicą ICW ( in conjunction with) to nic innego jak połączenie twardej ( stalowej, ceramicznej ) płyty balistycznej z miękką osłoną balistyczną.
Ideą takiego rozwiązania jest możliwość dostosowania poziomu ochrony do sytuacji zewnętrznej i doskonale sprawdza się tutaj przykład policjanta, który na co dzień nosi lekką i elastyczną kamizelkę kevlarową, która na dużej powierzchni chroni go przed nożem, rozbitą butelką czy pociskiem pistoletowym, jednak gdy sytuacja tego wymaga może poprzez dołożenie dedykowanej płyty twardej (ważącej mniej niż płyta samodzielna) osiągnąć wyższy stopień ochrony.
Dlaczego dedykowanej? Ponieważ komponenty tego systemu są do użytku wyłącznie w konfiguracji w jakiej zostały zaprojektowane. Nie możemy użyć dowolnej płyty twardej i zestawić z dowolną osłoną miękką.
Jest to szczególnie istotne, ponieważ na rynku pojawia się wiele płyt twardych ICW sprzedawanych bez wkładów miękkich- gdyż te najnormalniej w świecie się przeterminowały i rzeczone płyty twarde stały się po prostu kłopotliwym odpadem.
Co więcej- poszycie całego systemu również powinno być do tego przystosowane. Może się więc okazać, że płyta twarda jest przez wkład miękki nieodpowiednio (lub nawet wcale nie jest!) podparta
Może się okazać, że płyta taka aby system zaabsorbował energię potrzebuje balistyki miękkiej w klasie IIIA a nie klasie II (o klasach ochrony napiszemy kolejny artykuł). Jako regułę więc należy tu traktować, że system kupujemy razem lub ściśle według zaleceń producenta. Jest wtedy bardzo dobrym rozwiązaniem dla codziennej wielogodzinnej służby w warunkach niskiego zagrożenia.
Mamy nadzieję, że niniejszy artykuł da Państwu podstawy aby samodzielnie wybrać najlepszy produkt odpowiadający Państwa oczekiwaniom.
Pozdrawiamy!
Zespół BC ARMS
